Çalışanlara Beklenmedik Bir Mali Kayıp! Gelir Vergisindeki İnce Detay
Türkiye ekonomisinde önemli bir dönemece tanıklık ediyoruz. 2021 sonbaharında başlayan faiz indirimleri ve ardından yaşanan döviz kuru dalgalanmalarıyla birlikte, 2022 yılı için belirlenecek asgari ücretin ve vergi politikalarının belirlenmesi merak konusu haline geldi.
Aralık ayının son günlerinde yapılan açıklama ile birlikte, asgari ücrette yapılan yüzde 50,5’lik zam ve vergi reformu ile ilgili detaylar kamuoyuyla paylaşıldı.
Tclira.com’da Prof. Dr. Cem Başlevent şunları kaydetti:
2021 yılının sonbaharında başlayan faiz indirimleri ve ardından gelen döviz kuru artışı ile enflasyonun yükselmesi, 2022 yılı için belirlenecek asgari ücretin ne kadar olacağı konusunda merak konusu haline geldi. Ancak Aralık ayının son günlerinde yapılan açıklamayla, net asgari ücretin yüzde 50,5’lik bir zam oranıyla 4.253 liraya çıkarılacağı ve bu artışın asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmamasıyla sağlanacağı duyuruldu. Bu, asgari ücretliler için önemli bir reform olarak kabul edildi.
TASLAKTAN RESMİ GAZETE’YE GİDENE KADAR EVRİM GEÇİREN BİR KANUN
Ancak, asgari ücretten gelir vergisi alınmamasına dair kanun taslağının evrim sürecinde bazı detaylar üzerinde çalışıldı. İlk versiyonda vergi istisnasının sadece asgari ücret düzeyinde öngörülmesi, asgari ücretin biraz üzerinde maaş alanların eline geçen net maaşın, asgari ücretten daha az olmasına neden olabileceği bir sorunu ortaya çıkardı. Bu durumu çözmek için önerilen çözüm, bu durumda olan çalışanlara ekstra asgari geçim indirimi yaparak maaşlarını asgari ücret düzeyine çıkarmaktı.
Ancak, yapılan çalışmalar sonucunda bu çözümün her ücret düzeyi için uygun olmadığı anlaşıldı. Bu nedenle, kanun taslağı üzerinde yapılan düzenlemelerle tüm ücret ve maaşların net asgari ücret tutarı kadar olan kısmının gelir vergisinden istisna edilmesi, buna karşılık asgari geçim indiriminin sonlandırılması kabul edildi.
Yeni uygulama ile maaşların sadece asgari ücreti aşan kısmının gelir vergisine tabi olacağı, yani matrah indirimi yapılacağı tahmin ediliyordu. Ancak, gerçekte vergi miktari, ilgili dönemde geçerli olan gelir vergisi tarifesine göre hesaplanacak ve asgari ücretlilerden normalde alınması gereken ancak alınmayan vergi miktarı düşülecekti. Bu vergi literatüründe ‘dekot sistemi’ olarak bilinir ve Prof. Murat Batı tarafından eleştirilmiştir.
Çeşitli gelir düzeylerinde çalışanların 2023 yılında ne kadar gelir vergisi ödeyeceği incelendiğinde, geliri asgari ücretin üzerinde olan çalışanların dekot sistemi nedeniyle ekstra vergi ödeyeceği görülmektedir. Özellikle orta ve üst gelir grupları, yüksek oranlı vergi dilimlerine hızla girdikleri için bu sistemden olumsuz etkilenmektedir. Önümüzdeki günlerde açıklanacak 2024 vergi tarifesi ile bu durumun nasıl değişeceği belirlenecek.
